Logistics đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra lợi thế cạnh tranh cho mỗi quốc gia, tuy nhiên chi phí logistics tại Việt Nam luôn duy trì ở mức cao hơn các khu vực khác 20%. Điều này xảy ra vì vẫn còn tồn đọng vấn đề về như thiếu cơ sở hạ tầng hiện đại và đồng bộ, chưa hiệu quả trong các quy trình và hệ thống (cả trong các cơ quan chính phủ cũng như doanh nghiệp), thiếu các chuyên gia hậu cần lành nghề, hạn chế về năng lực kho bãi. Vậy nên việc làm thế nào để cắt giảm chi phí logistics chính là vấn đề mà nhiều doanh nghiệp và các ban ngành cần phải tìm ra câu trả lời tối ưu nhất.

Vươn dài những chuyến tàu liên vận

Nếu không giảm được chi phí logistics, chúng ta sẽ rất khó tăng năng lực cạnh tranh quốc gia. Là một mắt xích quan trọng trong chuỗi logistics, nhưng hệ thống đường sắt Việt Nam hiện đang rất lạc hậu, xuống cấp nghiêm trọng, cản trở vận tải đường sắt phát triển. Cùng với đó, năng lực vận tải thông qua thấp do hạn chế nhà ga, bãi hàng, tải trọng cầu đường, không kết nối được với các loại hình phương tiện vận tải khác, đặc biệt là kết nối với các cảng biển.

Bằng cách khai thác các thế mạnh trên hệ thống đường sắt liên vận quốc tế, đường sắt Việt Nam hoàn toàn có thể tiết giảm chi phí, thời gian vận chuyển hàng hóa cho khách hàng, dựa vào loạt yếu tố.

Vì vậy, để đường sắt phát huy thế mạnh trong hoạt động vận tải nói chung và vận tải hàng hóa liên vận quốc tế nói riêng, hệ thống đường sắt cần đầu tư của Nhà nước trong việc nâng cấp, hiện đại cơ sở hạ tầng. Ngoài ra, Nhà nước cần ban hành thêm các chính sách đầu tư, đẩy mạnh việc kết nối đồng bộ hệ thống kỹ thuật đường sắt quốc tế. Bản thân ngành đường sắt Việt Nam cũng cần tiếp tục tìm kiếm và hợp tác với các đối tác. Có như vậy, năng lực vận tải hàng hóa bằng đường sắt mới thực sự cải thiện rõ rệt.

Xây dựng điểm kết nối trung chuyển

Trong bối cảnh xung đột Nga – Ukraine làm cho lạm phát thế giới leo thang, kinh tế toàn cầu suy giảm đã đẩy nhu cầu tiêu dùng hàng hóa của người dân xuống thấp, các doanh nghiệp logistics đã chủ động tái cơ cấu doanh nghiệp, cải tiến quy trình vận tải, áp dụng chuyển đổi số, tăng cường đào tạo nội bộ… nhằm tối ưu quá trình vận chuyển, cắt giảm chi phí không hợp lý để từng bước vượt qua khó khăn.

Chẳng hạn như nhiều doanh nghiệp vận tải đã chủ động kết nối để có hàng vận chuyển hai chiều, hạn chế container rỗng; xây dựng tuyến vận tải hợp lý nhằm tiết giảm chi phí xăng dầu… Tuy nhiên, đây chỉ là những giải pháp của bản thân doanh nghiệp. Để kéo giảm chi phí logistics, Chính phủ cần có nhiều giải pháp tổng thể như: rà soát thủ tục hành chính, cắt giảm thủ tục kiểm tra chuyên ngành…

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh đầu tư, xây dựng hệ thống hạ tầng logistics và hạ tầng giao thông hiện đại tại các trung tâm lớn bao gồm kho bãi, cảng biển, hệ thống đường kết nối… Đặc biệt, Chính phủ cần xây dựng các điểm kết nối trung chuyển để tạo thuận lợi cho vận tải đa phương thức gồm đường sắt, đường biển và đường bộ nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành logistics.

Tư duy tinh gọn, tích hợp

Kinh tế nước ta vẫn đang chuyển đổi từ giá trị thấp lên mức trung bình dẫn đến chi phí logistics chiếm tỷ lệ lớn trong giá trị hàng hóa. Vì vậy trước khi thay đổi hành động, cần phải đối mới về tư duy. Để kéo giảm chi phí logistics xuống mức phù hợp, giải pháp cần được đưa ra một cách đồng bộ, đặc biệt về tư duy tinh gọn, tích hợp, liên kết của tất cả các bên liên quan từ công tác quy hoạch tổng thể vĩ mô cho đến chi tiết hoạt động vi mô của doanh nghiệp.

Đồng thời, tăng cường ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số, chia sẻ dữ liệu lớn, đào tạo nguồn nhân lực. Rà soát, loại bỏ những điểm nghẽn trong cả chính sách và thực thi, thúc đẩy các chính sách khơi thông dòng chảy, ứng dụng công nghệ trong quản trị vận hành và triển khai các dự án, có các chính sách khuyến khích liên kết như tài trợ cho vay vốn ưu đãi có điều kiện… giảm các chi phí hạ tầng một cách phù hợp thông qua hoạt động đầu tư công hiệu quả.

Mặt khác, cần tăng cường tuyên truyền có mục tiêu nâng cao nhận thức về tăng năng suất lao động, liên kết liên ngành, hiệp hội, doanh nghiệp có quỹ hỗ trợ chuyển đổi số có điều kiện

Trở thành trung tâm logistics khu vực

Giá vận chuyển hàng hóa gần hai năm qua liên tục tăng khiến các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong sản xuất. Đáng chú ý, trong cơ cấu chi phí logistics, chi phí cho vận tải chiếm tỷ trọng rất lớn; trong đó chi phí xăng dầu chiếm 60 – 65% chi phí vận tải.

Trước biến động của thị trường logistics, nhiều doanh nghiệp logistics đã chủ động thay đổi cách thức quản trị, tổ chức hoạt động nhằm đạt hiệu quả tối ưu. Bên cạnh tổ chức hợp lý hóa trong chuỗi cung ứng trong tổ chức sản xuất; vấn đề kết nối hạ tầng; phát triển các phương thức vận tải mới cũng như đẩy mạnh vận tải đường sắt, đặc biệt tổ chức các tuyến vận tải thủy nội địa để kết nối tuyến quốc tế cũng cần được coi trọng. Bởi đây chính là giải pháp căn cốt trong tiết giảm chi phí cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu nói riêng và cả nền kinh tế nói chung.

Việt Nam, với vai trò trung tâm gia công cho các ngành công nghiệp của khu vực và thế giới như nông lâm sản, dệt may, giày dép, gỗ, linh kiện điện tử… cần được đầu tư trở thành trung tâm logistics hiện đại của khu vực. Trung tâm logistics này sẽ kết nối với các khu công nghệ, các trung tâm kinh tế nhờ hệ thống giao thông đường bộ, đường sắt, đường thủy và đường hàng không hiện đại và đồng bộ.

Trong đó, hệ thống vận tải đường sắt cần được đặc biệt quan tâm bởi đây là phương thức vận tải tối ưu. Giai đoạn đầu, vốn đầu tư dành cho đường sắt có thể tăng cao nhưng về dài hạn, đây là giải pháp kéo giảm chi phí logistics hiệu quả.

Quy hoạch ngành logistics với định hướng rõ ràng

Trong bối cảnh Chính phủ đẩy mạnh chuyển đổi số, các doanh nghiệp logistics cần tiên phong ứng dụng công nghệ và nền tảng số trong logistics nhất là liên quan tới thương mại điện tử để tối ưu hóa lợi ích cho người tiêu dùng và nhà bán hàng thông qua việc kiến tạo hệ sinh thái logistics bền vững.

Các Hiệp hội Logistics cần nâng cao hơn nữa vai trò trong việc phản biện chính sách với địa phương, bộ, ngành để tháo gỡ những điểm bất hợp lý trong quá trình thực thi chính sách, từng bước mở đường cho ngành logistics phát triển và hội nhập với khu vực và thế giới.

Các trung tâm kinh tế lớn như Hà Nội cần có quy hoạch tổng thể cho ngành logistics với những định hướng và lộ trình một cách rõ ràng và cụ thể, trong đó phải quy hoạch Hà Nội trở thành trung tâm logistics kết nối các phương thức vận tải nhằm tạo ra sự kết nối thuận tiện với các trung tâm kinh tế, các vùng kinh tế khác như Hải Phòng, Quảng Ninh, các cửa khẩu phía Bắc cũng như các tỉnh phía Nam.

Hệ sinh thái logistics không đầy đủ

Để đảm bảo hiệu quả của chuỗi cung ứng, cần xây dựng hệ sinh thái với mục tiêu phát triển cơ sở hạ tầng và năng lực kết nối đa phương thức với hệ thống sân bay, cảng biển, đường sắt và đường bộ để cung cấp quá trình chuyển đổi liền mạch cho tất cả các cửa khẩu ở Việt Nam và xa hơn nữa là cho các nhà cung cấp, nhà sản xuất và khách hàng của họ.

Với các tiếp cận tích hợp nhằm nâng cao kỹ năng, công nghệ, hệ thống và tự động hóa cho hệ sinh thái, các giải pháp chuỗi cung ứng cho các bên trong hệ sinh thái sẽ trở nên phù hợp và hiệu quả, từ đó từng bước kéo giảm chi phí logistics. Nhưng nút thắt cổ chai của doanh nghiệp Việt Nam vẫn là tình trạng thiếu vốn đầu tư, sản xuất kinh doanh nhất là trong bối cảnh các kênh tài chính như tín dụng, trái phiếu doanh nghiệp, cổ phiếu đang gặp khó khăn.

Dẫu vậy, sự dịch chuyển của các nhà sản xuất lớn từ Trung Quốc sang Việt Nam hiện nay sẽ tạo ra nhiều cơ hội cho hoạt động vận tải xuyên biên giới giữa Trung Quốc và Việt Nam; chẳng hạn như nguyên vật liệu thô và linh kiện lắp ráp. Khi Việt Nam đang chiếm lĩnh thế giới như một trung tâm sản xuất, nhu cầu xuất khẩu cả bằng đường hàng không và đường biển sẽ tăng lên đáng kể, cơ hội giao nhận hàng hóa sẽ rất nhiều.

[Tổng hợp]