Trải qua một năm 2021 đầy biến động vì phải hứng chịu những “cú vả” nặng nề từ Covid-19, logistics Việt Nam được dự báo những sẽ có những triển vọng mới trong năm 2022. Đến thời điểm hiện tại, khi chỉ còn vài ngày nữa là phải nói lời tạm biệt với năm 2022, liệu những triển vọng của logistics vào năm 2022 được nêu lên trước đó đã đạt được, và kịch bản nào sẽ xảy đến với logistics của nước ta trong năm tới?

Bức tranh logistics được vẽ vào năm 2021 đã lên màu được bao nhiêu % vào năm 2022?

Trước hết phải nói, những biến chủng mới của Covid-19 nhất định sẽ làm xáo trộn bức tranh tăng trưởng kỳ vọng của ngành logistics không chỉ tại Việt Nam mà còn trên thế giới. Theo Technavio thị trường logistics sẽ tăng trưởng với tốc độ 1,5%/năm trong giai đoạn 2021 – 2025. Còn theo UNCTAD, triển vọng ngành logistics toàn cầu trong năm 2022 vẫn còn là một ẩn số. Dẫu vậy, logistics vẫn là lĩnh vực đang thu hút đầu tư mạnh tại Việt Nam và dự báo sẽ tăng trưởng vượt trội nhờ các ngành công nghiệp phụ trợ, chế tạo ô tô, linh kiện điện tử và chính sách đầu tư của Nhà nước vào các vùng kinh tế trọng điểm.

 

Điểm sáng nổi bật nhất của ngành chính là hoạt động chuyển phát nhanh, giao hàng chặng cuối (last mile delivery). Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (World Bank), thị trường logistics dành cho thương mại điện tử Việt Nam hiện có quy mô lên đến 560 triệu USD. Bên cạnh đó, theo như khảo sát của Vietnam Report cho thấy, 100% số doanh nghiệp (DN) logistics đã gia tăng đầu tư cho chuyển đổi số, điều đó cho thấy các doanh nghiệp đặt rất nhiều kỳ vọng vào việc chuyển đổi số sẽ mang đến những lợi ích và lợi thế cho bản thân họ.

Vậy thực tế năm 2022 vừa qua ngành logistics Việt Nam đã đạt được những gì? Theo đánh giá của Vietnam Report, logistics đã trở thành một trong những mắt xích quan trọng trong quá trình phục hồi các hoạt động xuất, nhập khẩu của cả nước. Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa trong 11 tháng năm 2022 ước đạt gần 673,82 tỷ USD (vượt con số 668,54 tỷ USD của cả năm 2021).

Đáng chú ý, kết quả kinh doanh của phần lớn các doanh nghiệp trong ngành logsitics đều rất tích cực. Vẫn theo Vietnam Report, 68,4% doanh nghiệp cho biết doanh thu 9 tháng đầu năm nay đã tăng lên so với cùng kỳ năm 2021, trong đó có đến 26,3% ghi nhận mức tăng lên đáng kể.

Còn theo báo cáo tài chính của 34 DN logistics niêm yết trên sàn chứng khoán, có 64,7% trong số đó vẫn duy trì được đà tăng trưởng doanh thu so với trước đại dịch (con số này là 35,3% vào thời điểm cách đây một năm); có 26,5% DN chuyển từ nhóm “đang trên đà phục hồi” trong giai đoạn 2019-2021 sang “duy trì đà tăng trưởng” trong giai đoạn 2019-2022. Điều này cho thấy nỗ lực không ngừng của các DN logistics trong quá trình phục hồi và bứt phá tăng trưởng kinh tế hậu Covid-19.

Mặc dù vậy, các DN logistics vẫn còn phải đối mặt với không ít khó khăn như: biến động giá năng lượng, nguyên vật liệu đầu vào; cạnh tranh giữa các DN cùng ngành; rủi ro từ chuỗi cung ứng; bất ổn chính trị trên thế giới; nhu cầu mua sắm, tiêu dùng giảm… Trong đó, thách thức lớn nhất là biến động giá năng lượng, khiến chi phí nhiên liệu chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu chi phí hoạt động, đặt ra bài toán lớn cho các DN ngành logistics về việc điều chỉnh giá.

Cụ thể, 63,2% DN cho biết tổng chi phí tăng lên trong 9 tháng đầu năm nay so với cùng kỳ năm trước, đặc biệt là chi phí xăng dầu. Khi giá nhiên liệu trở thành gánh nặng của DN sẽ gây ra nhiều bất lợi trong cạnh tranh, điển hình như tăng cách biệt về mặt chi phí logistics của Việt Nam so với bình quân thế giới và trong khu vực. Tính trong khu vực ASEAN, Việt Nam hiện nay đã ở mức 16,8% cao hơn các nước Singapore đang ở mức 8,5%, Malaysia 13,0% và Thái Lan là 15,5%.

Kịch bản nào cho ngành logistics Việt Nam 2023?

Logistics là một trong những ngành được dự báo có tiềm năng tăng trưởng đột phá trong năm 2023. Diễn đàn “Logistics Việt Nam: Chuyển mình phát triển” do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp phối hợp với Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) và SEA Logistic Partners (SLP Việt Nam) tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 19/10 đưa ra dự báo tỷ lệ tăng trưởng kép hằng năm (CAGR) giai đoạn 2022-2027 của thị trường logistics Việt Nam sẽo đạt mức 5,5%.

Theo khảo sát của Vietnam Report, gần 90% DN cho rằng việc triển khai chiến lược phát triển bền vững có thể nâng cao giá trị thương hiệu của DN. Đặc biệt, xu hướng “xanh” cũng đang dần len lỏi trong mọi ngành nghề kinh tế, kể cả logistics bởi lẽ logistics được biệt đến là một ngành nghề có mức độ tiêu hao nhiên liệu cực lớn. Vì thế, logistics bền vững hay còn gọi là logistics “xanh” là nỗ lực của DN nhằm giảm tác hại đến môi trường do hoạt động logistics gây ra.

Sự “lên ngôi” của các xu hướng vận chuyển, logistics và chuỗi cung ứng mới trong nền kinh tế số đã giúp Việt Nam trở thành một thị trường mới nổi đầy tiềm năng. Diễn đàn Kinh tế Thế giới dự báo đến năm 2030, chỉ riêng sự tăng trưởng của thương mại điện tử sẽ dẫn đến số phương tiện giao hàng tăng 36%, song cũng tạo ra thêm 32%. Thương mại điện tử và logistics được ví von như “cặp bài trùng” của nền kinh tế Việt Nam khi chúng ta được chứng kiến tốc độ song hành cùng phát triển cực khủng của 2 ngành này trong thời gian vừa qua.

Bên cạnh đó, e-Logistics đã thúc đẩy ngành logistics Việt Nam cải thiện chất lượng dịch vụ ngày càng chuyên nghiệp và hiệu quả hơn. Logistics hiện đại trên thế giới hiện nay đã phát triển đến loại hình 4PL (Chuỗi logistics) và 5PL (E-logistics, logistics trên nền thương mại điện tử). Tuy nhiên thì ở nước ta ngày nay 3PL vẫn là loại hình chiếm ưu thế và được ưu ái sử dụng khá nhiêu; và 4PL hay 5PL hiện đang còn là mô hình lý tưởng cần nhiều thời gian hơn nữa để khai thác và phát triển trong tương lai.

Nằm trong khu vực phát triển năng động của thế giới, nơi luồng hàng tập trung giao lưu mạnh, cùng với nền kinh tế có độ mở lớn (trên 200%), xuất nhập khẩu và thương mại điện tử luôn tăng trưởng ở mức hai con số, Việt Nam được đánh giá là một thị trường có nhiều tiềm năng để phát triển dịch vụ logistics. Theo bảng xếp hạng của Agility 2022, thị trường logistics Việt Nam được xếp hạng thứ 11 trong nhóm 50 thị trường logistics mới nổi toàn cầu, nhờ sự “chuyển mình” mạnh mẽ của các DN cung cấp và sử dụng dịch vụ logistics. Đây là một tín hiệu đáng mừng đối với logistics Việt Nam – một quốc gia còn rất trẻ trong ngành kinh tế đặc biệt quan trọng này.

Ở thời điểm hiện tại, logistics được ví như những “mạch máu” của nền kinh tế quốc dân, có vai trò quan trọng trong việc kết nối, hỗ trợ và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội. Với tầm quan trọng và sự chú trọng đầu tư tới từ các cấp chính quyền, logistics Việt Nam nhất định sẽ đạt được những bước tiến mới trong thời gian sắp tới.

Trang Trần – [Bài viết sử dụng số liệu được tổng hợp từ nhiều nguồn]